De brug die een zware tol vroeg

Op zondag 1 juni 2014 is het precies 40 jaar geleden dat de Prins Willem Alexanderbrug werd geopend. Deze voormalige tolbrug kan in verschillende opzichten als bijzonder worden beschouwd. Over de aanleg en bouw gingen ruim tien jaar van discussie vooraf. De keuze viel uiteindelijk op een tuibrug met betonnen tuiers, waarin ter plekke staal zou worden verwerkt. Van deze techniek was in dit verband en in deze grootte nog niet eerder gebruik gemaakt in de bruggenbouw in Europa. De provincie stond financieel garant. Om de investering terug te ontvangen, zou er tol geheven gaan worden. Vooral door die beslissing kende de brug veel tegenstanders. In een serie van vier afleveringen kunt u lezen over vier decennia gebruik van de brug die een zware tol vroeg. Deze week het vierde en tevens laatste deel van deze serie.

Deel 4 De gebruikers
Protesten tegen het heffen van tol op de Prins Willem Alexanderbrug waren er al voordat de brug werd gebouwd. Voorstanders van de komst van de brug riepen dat de brug er alleen maar zou komen als er tol geheven zou worden en dat je als gebruiker ook de voordelen ervan moest zien. In de huidige situatie kon er slechts een overtocht worden gemaakt via de pontveren bij Tiel en Ochten. Ook dan moest je betalen en bovendien moest je een behoorlijke wachttijd incalculeren, omdat de pont niet zelden was vertrokken als je net bij de veerstoep aankwam. Dat probleem zal voorgoed verleden tijd zijn als je over een brug zou kunnen. De tolgelden zouden niet veel hoger zijn dan de ponttarieven. Maar dat de nieuw te bouwen brug bij Tiel als tolbrug moest gelden, terwijl er nergens anders in Nederland (behoudens in Zeeland) tol geheven werd als je gebruik maakte van een brug, was bij een grote schare tegenstanders een doorn in het oog.
Bij de opening van de Prins Willem Alexanderbrug waren alle verenigingen van de omliggende gemeenten tegen een vergoeding uitgenodigd deel te nemen aan een groots defilé.
Na twee jaar maakten dagelijks zo’n 2500 voertuigen de overtocht. Op 30 juni 1976 opent de nieuwe Waalbrug bij Ewijk, waarover de A50 (toen nog Rijksweg 75 genoemd) doorgang vindt. In 1978 passeerden 3900 voertuigen de tolhuisjes. Het resultaat bleef ver achter bij de eerder hooggespannen verwachtingen. Dat hadden er toen al 4000 moeten zijn. De provincie legde toen al 20 miljoen gulden bij om de exploitatiekosten te dekken en bleef dat daarna jaarlijks doen.
Bij de rechtbank in Arnhem diende een geding om de tolheffing. Bruggen en wegen zouden eigendom zijn van de rijksoverheid en er mocht zonder toestemming van de overheid geen tol worden geheven. Eigenaar stichting Waalbrug bij Tiel verzette zich door te melden, dat het hier om een eigen weg gaat, die geen eigendom is van de overheid. En daarmee schoot de stichting zich andermaal in de voet, want in eerste instantie de gemeente Echteld en later ook de gemeente Wamel sloegen de stichting daarom aan voor bezit van onroerend goed. De rekening bedroeg maar liefst twee maal 150.000 gulden.
Er zijn in het verleden echter ook gebruikers van de tolbrug geweest, die wel hun voordeel zagen in dit prestigieuze bouwwerk. Maar zij waren vooral geïnteresseerd in de binnenkant van de brug. In de holle ruimtes onder het wegdek ontdekten zij namelijk een stroomvoorziening en samen met die holle ruimtes zou dit een ideale plek zijn voor het telen van wietplantjes. Maar het aftappen van de stroom mislukte en door de storing die daarop volgde, werd de illegale nog op te zetten plantage vroegtijdig ontdekt.

De vroeger zo gewraakte tolbrug heeft aan in onze regio bijgerdagen aan de groei van de welvaart. Foto: Markeon

Conclusie:
Voor het bedrijfsleven en de overige gebruikers was de tolbrug een flinke aderlating. Transportbedrijven moesten soms wel 70 keer per dag de slagboom passeren. Toch heeft de Prins Willem Alexanderbrug aan het Land van Maas en Waal ook iets positiefs geboden. Door een betere ontsluiting van het Land van Maas en Waal is de economie verbeterd waar eerder dit gebied sterk achterbleef ten opzichte van het landelijk gemiddelde. En na het doortrekken van de rondweg bij Beneden-Leeuwen twee jaar geleden is de infrastructuur prima op orde. De tolperiode ligt ver achter ons en hoe de tolheffing de gemoederen toen ook heeft bezig gehouden, tegenwoordig zijn we maar wat blij met die brug, die ooit een zware tol vroeg.

Dit was het vierde en tevens laatste deel van de serie ‘De brug die een zware tol vroeg’. Met dank aan Wim Daanen voor het beschikbaar stellen van fotomateriaal, Frans Strik en Ruud van Deursen voor hun herinneringen als tolgaarders.

De Prins Willem Alexanderbrug is tegenwoordig onlosmakelijk verbonden met Beneden-Leeuwen en de regio en vormt een belangrijke taxvrije ontsluiting van het Land van Maas en Waal. Foto: markeon